Egunkaria, un xuízo coa oposición do fiscal

Dossieres

A Audiencia Nacional comezou o xuízo oral polo peche, en febreiro de 2003, do único diario publicado entón en eúscaro, Euskaldunon Egunkaria.

No banco dos acusados, sentan cinco responsables do xornal, incluído o seu director, Martxelo Otamendi, que se enfrontan a penas de 12 a 14 anos de prisión baixo a acusación dun delito de pertenza ETA. A fiscalía pediu arquivar a causa xa en 2006 por falta de probas.

Egunkaria naceu en 1990 e chegou todos os días aos quioscos ata o 20 de febreiro de 2003, cando a Garda Civil clausurouno nunha operación dirixida polo xuíz Juan del Olmo. O golpe deixou sen o único xornal en eúscaro a ao redor de 40.000 lectores.

O fiscal sostén que non hai probas para xustificar as acusacións

O caso foi cuestionado abertamente desde entón en distintos ámbitos e estamentos, tamén no xudicial. Por primeira vez, unha causa motivada supostamente por unha investigación sobre ETA desemboca nun xuízo oral en contra do criterio da Fiscalía, sen haber acusación particular e sobre a única base da acusación popular, representada pola Asociación de Víctimas del Terrorismo (AVT) e a plataforma Dignidad y Justicia.

A fiscalía da Audiencia Nacional pediu o sobresemento do caso polo peche de Egunkaria en decembro de 2006 co argumento de que as investigacións realizadas desde 1990 o procedemento baséase en documentos datados entre ese ano e 1993 non achegaran probas "suficientes" para xustificar a incriminación dos cinco responsables do diario por presunta pertenza a ETA.

O fiscal da Audiencia Nacional, Miguel Ángel Carballo, apuntaba tamén no seu informe que a análise dos documentos puña de manifesto que a interpretación realizada pola Garda Civil "carece de solidez" e que "existen outras interpretacións máis razoables, pero favorables ao reo". A xuízo do fiscal, cabe deducir "claramente as reticencias dos dirixentes do xornal a unha proposta supostamente proveniente de ETA".

Os argumentos do fiscal

"Non estando acreditado", dicía a Fiscalía noutra parte do seu informe, "que o xornal Egunkaria servise para financiar á banda terrorista ETA (); non constando que o diario Egunkaria, e tampouco os procesados, servisen aos fins de ETA; non constando que os procesados lexitimen as accións terroristas ou exculpen ou minimizado o significado antidemocrático e de violación de dereitos fundamentais que leva a actuación de devandita banda (); non constando que os procesados presten algunha axuda nin específica nin xenérica dirixida a apoiar en concreto a colaboración co terrorismo, resulta improcedente abrir o xuízo oral".

En calquera caso, contra este criterio da Fiscalía, o pasado 30 de xullo, a Audiencia Nacional decidiu celebrar o xuízo oral que comeza mañá con cinco acusados no banco: Martxelo Otamendi, director de Egunkaria; Joan Mari Torrealdai, presidente do Consello de Administración; Iñaki Uria, conselleiro delegado; Txema Auzmendi, secretario do Consello de Administración; e Xabier Oleaga, ex subdirector de Egunkaria.

Causa económica e torturas

O procedemento contra o xornal ten unha segunda parte, a económica, por presunta falsificación de contas e fraude fiscal. Esta atópase aínda en fase de instrución e imputa a Torrealdai, Uria, Auzmendi e outras cinco persoas.

Aparte do procedemento impulsado pola Audiencia Nacional, quedan tamén por resolver as denuncias de torturas por parte da Garda Civil presentadas por algúns dos inculpados. O director do diario levou o seu caso ata o Tribunal de Dereitos Humanos de Estrasburgo, mentres que a denuncia de Oleaga está pendente no Tribunal Constitucional. O recurso de Uria foi desestimado. "Obrigáronnos a facer ximnasia espidos, a algúns lles puxeron a bolsa de plástico na cabeza, outros fomos obxecto de vexacións homofóbicas", denuncia Otamendi.

Esta causa suscitou unha infinidade de mobilizacións. Tras o seu peche, desencadeou unha das maiores manifestacións celebradas en Euskadi. Ante o inicio do xuízo, o diario e os imputados recibiron tamén estas semanas a solidariedade de máis dun centenar de escritores, de Euskadi e Catalunya especialmente, da maioría sindical do País Vasco, de representantes do deporte e de profesionais de distintos medios de comunicación, entre outros sectores.

GUILLERMO MALAINA
BILBAO

Documentación